Od kiedy pojazdy pomocy drogowej są samochodami osobowymi?

Zgodnie z art. 5a pkt 19 updof/art. 4a pkt 9a updop w brzmieniu obowiązującym od 01.04.2014 r. za samochód osobowy na potrzeby tych ustaw uważa się: pojazd samochodowy w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem:

a) pojazdu samochodowego mającego jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:

- klasyfikowanego na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub

- z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków,

b) pojazdu samochodowego, który posiada kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,

c) pojazdu specjalnego, jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym, i jeżeli spełnione są również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń:

- agregat elektryczny/spawalniczy,

- do prac wiertniczych,

- koparka, koparko-spycharka,

- ładowarka,

- podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,

- żuraw samochodowy,

d) pojazdu samochodowego określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 16 ustawy o podatku od towarów i usług (chodzi o pojazdy specjalne o przeznaczeniu pogrzebowy i bankowóz typu A i B o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3 t oraz mające jeden rząd siedzeń spełniające wymogi określone w odrębnych przepisach).

Spełnienie wymagań dla ww. pojazdów:

• wymienionych w pkt a) i b) stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań

• wymienionych w pkt c) stwierdza się na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym (np. dowód rejestracyjny, pozwolenie czasowe, zaświadczenie z przeprowadzonego badania technicznego auta potwierdzającego spełnienie określonych dla danego typu pojazdu wymagań).

Wynika to z faktu, że nie są one pojazdami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 16 ustawy o podatku od towarów i usług, a co za tym idzie nie są objęte dyspozycją cytowanych wyżej art. 5a pkt 19 lit d) updof/art. 4a pkt 9a lit d) updop.  Odnoszące się bowiem do tych pojazdów Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28.05.2014 r. jest wydane na mocy delegacji ustawowej wynikającej z art. 86a ust 17 ustawy o VAT i zwalnia jedynie ich użytkowników z obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu na potrzeby VAT.

Także z uzasadnienia do projektów obu tych rozporządzeń wynika, że MF jasno rozgranicza obie kategorie pojazdów:

• rozporządzenie z 27.03.2014 r. rozszerza katalog pojazdów uznawanych za wykorzystywane wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej podatnika z uwagi na fakt, że ich konstrukcja obiektywnie wyklucza użycie dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, bądź ich ewentualny użytek prywatny jest marginalny,

• rozporządzenie z 28.05.2014 r. z kolei odnosi się do pojazdów, których - z uwagi na ich konstrukcję -  co do zasady nie można uznać za wykorzystywane wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej. Konstrukcja tych pojazdów - w ocenie MF - uzasadnia jedynie możliwość wyłączenia obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu i dopiero spełnienie wymogu określenia przez podatnika sposobu ich wykorzystywania, daje możliwość uznania, że nie są one używane dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą.

W konsekwencji w zakresie prawa do odliczeń VAT obie kategorie pojazdów są traktowane podobnie (z różnicą co do obowiązku określenia przez podatnika sposobu wykorzystywania), natomiast na gruncie ustaw o podatkach dochodowych - zdecydowanie odmiennie. Co prawda różnie można oceniać zasadność wprowadzenia takiej regulacji, tym niemniej nie można zaprzeczyć istnieniu podatkowych ograniczeń w odniesieniu do omawianych rodzajów aut przy literalnej wykładni prawa. Użytkowników pojazdów tej drugiej kategorii dotkną bowiem - przy zastosowaniu takiej wykładni - wszelkie ograniczenia w zakresie ich amortyzacji (np. brak możliwości dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego przez małego podatnika, ograniczenie w zakresie amortyzacji aut o wartości początkowej przekraczającej 20.000 euro) oraz eksploatacji (np. warunek prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu czy ograniczenie w zakresie uznawania za koszt podatkowy składek na ubezpieczenie tych aut - w ustawowo określonych sytuacjach).

Może zatem należałoby postawić pytanie: czy w odniesieniu do podatników, którzy spełnią wymóg określenia sposobu wykorzystywania tych pojazdów tak, że bezspornie można stwierdzić, że nie są one używane dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, uzasadnione jest różnicowanie ich sytuacji prawnej w porównaniu do podatników użytkujących auta objęte regulacją rozporządzenia z 27.03.2014 r.?

NIezależnie od tego na pewno należałoby zaapelować o zmianę prawa w tym zakresie. 

Autor: Małgorzata Tyska